Рождественский пастырский визит во время пандемии в Польше: изменение дискурсивных стратегий и коммуникативных сценариев
DOI:
https://doi.org/10.15826/qr.2022.1.659Ключевые слова:
католическая церковь, религиозный дискурс, религиозный стиль, молитва, пандемияАннотация
Цель статьи – показать трансформации в религиозном католическом дискурсе во время пандемии. Подробно проанализированы рождественские пастырские визиты к прихожанам. Актуальность работы обусловлена современными вопросами дискурсологии и генологии. Исследование религиозного дискурса фокусируется на наборе коммуникативных практик, характерных для польских католиков, которые образуют дискурсивное сообщество, объединенное представлением о мире, созданным в том числе католической церковью. Параметры религиозного дискурса, представленные в данной работе, включают ритуализированные коммуникативные сценарии, динамически конфигурируемые дискурсивные роли и погружение как в традицию, так и в современную культуру. Материалом анализа стали избранные диалогические и монологические молитвенные высказывания, распространяемые и рекомендуемые в приходах как форма домашней молитвы, заменяющая запрещенный во время пандемии рождественский пастырский визит. Событие, обычный сценарий которого зафиксирован в литургических сборниках польских епархий и предполагает контакт священника приходской церкви с некоторыми домашними церквями, изменило как дискурсивную, так и жанровую формулу. В 2020 г. она стала домашней молитвой, осуществляемой, однако, по предписанному верующим сценарию, подготовленному в отдельных приходах. Генологический анализ выбранных молитв, включая их структуру, набор намерений, видение мира и стиль, показал тенденцию институциональной церкви к продвижению и сохранению традиционных молитвенных формул.
Библиографические ссылки
Aktualności. (N. d.). In Archidiecezia krakowska [website]. URL: https://diecezja.pl/aktualnosci/how-do-you-receive-communion/ (accessed: 30.12.2021).
Bańko, M. (Ed.). (2007). Słownik języka polskiego. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Vol. 2. 850 s.
Bartnik, Cz. (2002). Kościół. VII. Jeden Kościół a wielość kościołów. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 9, columns 1020–1023.
Chleba naszego powszedniego... Modlitewnik dla rolników. (2008). Włocławek, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników. 432 s.
Chmielewski, M., Nowak, M. et al. (2022). Komunikacja Kościoła katolickiego w Polsce w okresie pandemii COVID-19. Raport z badań interdyscyplinarnych. Kraków, Scriptum. 325 s.
Czachur, W. (2020). Lingwistyka dyskursu jako integracyjny program badawczy. Wrocław, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe. 313 s.
Dekret dotyczący dyspensy od obowiązku uczestnictwa we Mszy św. (N. d.). In Archidiecezia krakowska [website]. URL: https://diecezja.pl/aktualnosci/dekretdotyczacy-dyspensy-od-uczestnictwa-we-mszy-sw/ (accessed: 31.12.2021).
Dyspensa w związku z epidemią. Dekret. (2020). In Diecezja sandomirska. Dioecesis sandomiriensis [electronic resource]. No. 22. URL: https://diecezja.pl/wp-content/uploads/2020/03/dekret_pdf) (accessed: 31.12.2021).
Grzywacz, J. (1983). Dyspensa. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 4, columns 446–447.
Jak dobrze przeżyć Mszę św. za pośrednictwem mediów? (2020). In Archidiecezia krakowska [website]. 13 March. URL: https://diecezja.pl/aktualnosci/jak-dobrze-przezycmsze/ (accessed: 30.12.2021).
Janowski, P. (2002). Kolęda, wizyta duszpasterska. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 9, columns 348–349.
Kasjaniuk, E. (2004). Lokalny Kościół. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 10, columns 1333.
Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań, Pallottinum. 738 s.
Makuchowska, M. (1998). Modlitwa jako gatunek języka religijnego. Opole, Wydawnictwo TiT. 127 s.
Misiurek, J. (2002). Komunia duchowa. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 9, column 494.
Modlitewnik czcicieli męczenników z Peru. (2017). Kraków, Bratni Zew. 324 s.
Mustajoki, A., Zorikhina Nilsson, N. et al. (2020). COVID-19: katastrofa v yazykovom izmerenii raznykh stran [COVID-19: A Disaster in the Linguistic Dimension of Different Countries]. In Quaestio Rossica. Vol. 8. No. 4, pp. 1369–1390. DOI 10.15826/qr.2020.4.533.
Pałubska, Z. (2014). Żal. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 20, columns 1564–1565.
Szczerba, D. (2008). Praktyczny leksykon modlitwy. Kraków, Wydawnictwo m. 406 s.
Wojtak, M. (2010). Dyskurs religijny w mediach. Próba rekonesansu. In Zdunkiewicz-Jedynak, D. (Ed.). Dyskurs religijny w mediach. Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, pp. 7–30.
Wojtak, M. (2015). Kulturowe uwikłania współczesnego dyskursu (stylu) religijnego (zarys problematyki). In Stylistyka. Vol. 24, pp. 55–74.
Wojtak, M. (2018). O wybranych translokacjach komunikacyjnych w dyskursie religijnym. In Stylistyka. Vol. 27, pp. 47–63.
Wojtak, M. (2019). Do Boga…, O Bogu…, Przed Bogiem… Gatunki przekazu religijnego w analizie filologicznej. Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos. 379 s.
Z Bogiem przez życie. Modlitewnik dla młodzieży. (2010). Ząbki, Apostołicum. 352 s.
Żyźniewski, Z. (2002). Kolęda, wizyta duszpasterska. 3. Praktyka współczesna. In Encyklopedia katolicka. 20 t. Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Vol. 9, columns 349–350.
