Отрывок месяцеслова Евангелия-апракоса из Польской национальной библиотеки

Авторы

DOI:

https://doi.org/10.15826/qr.2021.4.643

Ключевые слова:

история русского языка, история русского месяцеслова, Евангелие-апракос XIV в.

Аннотация

Предметом наблюдений авторов стал фрагмент месяцеслова Евангелия-апракоса БОЗ 154 – сохранившегося в десяти листах памятника кириллической письменности XIV в., принадлежащего собранию Библиотеки Ординации Замойских Национальной библиотеки в Варшаве. До сих пор о памятнике упоминалось лишь в каталогах кириллических рукописей, хранящихся в польских архивах и библиотеках, однако он не был предметом научного исследования. Авторы ставят перед собой задачу введения в научный обиход этого малоизвестного фрагмента Евангелия-апракоса и распространения знаний о нем. Раскрытие и разработка очередных кириллических рукописей на территории как России, так и других стран долгое время были и остаются актуальной задачей исследователей – представителей разных научных дисциплин. Целями статьи являются палеографическое описание фрагмента календаря и раскрытие его содержания. Исследования ориентированы на раскрытие Типикона, под влиянием которого мог возникнуть месяцеслов. Проведенные наблюдения показывают следы традиции Типикона Великой церкви и Студийского Типикона. Задача статьи – установить место отрывка месяцеслова среди уже описанных календарей данного типа, определить круг ближайших по составу месяцеслова Евангелий и основу для дальнейших исследований о возможном «родстве» с другими памятниками. Производится сравнение состава фрагмента месяцеслова БОЗ 154 с содержанием календарей, учтенных О. В. Лосевой в работе «Русские месяцесловы XI–XIV веков», которая включает сведения о почти 200 списках Евангелий, Апостолов и богослужебных сборников. Сравнительный анализ с другими апракосами позволяет выделить группу календарей с близким к исследованному месяцеслову составом праздников. К статье приложен список праздников, входящий в состав БОЗ 154, вместе с данными о евангельских перикопах, предназначенных на отдельные дни.

Биографии авторов

Zofia Szwed

кандидат филологических наук, ассистент, Университет имени Адама Мицкевича в Познани.

61-712, Польша, Познань, ул. Венявского, 1.

ORCID 0000-0002-4785-4797

z-szwed@amu.edu.pl

Andrzej Narloch

доктор филологических наук, заместитель декана факультета неофилологии, Университет имени Адама Мицкевича в Познани.

61-712, Польша, Познань, ул. Венявского, 1.

ORCID 0000-0001-5225-289X

endrisz@amu.edu.pl

Библиографические ссылки

Ermoshin, A. V., Kuz‘min, S. I. (2019). Lektsionarnaya struktura sovremennogo russkogo bogosluzhebnogo Evangeliya i drevnerusskikh aprakosov (na materiale Kazanskogo Evangeliya XIV veka): sravnitel‘nyi analiz [The Lectionary Structure of the Modern Russian Liturgical Gospel and Old Russian Lectionaries (with Reference to the Kazan Gospel of the 14th Century): A Comparative Analysis]. In Kul’tura i tsivilizatsiya. Vol. 9. No. 6А, pp. 104–114. DOI 10.34670/AR.2020.46.6.012.

Garzaniti, M. (2001). Die altslavische Version der Evangelien. Forschungsgeschichte und zeitgenössische Forschung. Köln, Weimar, Wien, Böhlau Verlag. 801 S.

Józef Tomasz Przyborowski. (N. d.). In Internetowy Polski Słownik Biograficzny [website]. URL: https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-tomasz-przyborowski-1823-1896-filolog-historyk-bibliotekarz (accessed: 18.02.2021).

Kaliszuk, J., Szyller, S. (2012). Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Bibloteki Narodowej. Warszawa, Biblioteka Narodowa. 296 p.

Kaszlej, A. (1991). Rękopisy cyrylickie w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. In Bułhak, H., Lichański, J. Z. (Eds.). Prace badawcze i bibliograficzne nad zbiorami rzadkich i cennych książek i dokumentów: materiały z seminarium polsko-radzieckiego Warszawa 8–10 października 1985. Warszawa, Biblioteka Narodowa, pp. 77–86, 180–190.

Kocówna, B., Muszyńska, K. (1967). Inwentarz rękopisów Biblioteki Ordynacji Zamojskiej sygn. 1–2051. Warszawa, Biblioteka Narodowa. 148 p.

Korzon Tadeusz. (N. d.). In Encyklopedia PWN [website]. URL: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Korzon-Tadeusz;3926067.html (accessed: 18.02.2021).

Loseva, O. V. (2001a). Periodizatsiya drevnerusskikh mesyatseslovov XI–XIV vv. [Periodisation of Russian Menologia of the 11th–14th Centuries]. In Drevnyaya Rus’. No. 4, pp. 15–36.

Loseva, O. V. (2001b). Russkie mesyatseslovy XI–XIV vekov [Russian Menologia of the 11th–14th Centuries]. Moscow, Pamyatniki istoricheskoi mysli. 420 p.

Naumow, A., Kaszlej, A. (2004). Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce. Katalog. Kraków, Scriptum. 572 p.

Ostapczuk, J. (2013). Cerkiewnosłowiańskie rękopisy Ewangelii w Polsce. In Wojciechowska, K., Konacha, W. (Eds.). Ku Słowu, ku Kościołowi, ku światu. Warszawa, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, pp. 197–229.

Ostapczuk, J. (2016). Menologion kijowskiego ewangeliarza pełnego z 1707 roku (uwagi wstępne na przykładzie miesiąca wrzesień). In Elpis. Vol. 18, pp. 65–73. DOI 10.15290/elpis.2016.18.08.

Ostapczuk, J. (2017). Neizvestnyi pergamennyi otryvok kirillicheskogo Evangeliya aprakos polnogo iz biblioteki Dukhovnoi seminarii Gosianum v Ol’shtyne [An Unknown Parchment Fragment of the Cyrillic Gospel (Full Lectionary) from the Seminary’s Library in Olsztyn]. In Scripta & e-Scripta. Vol. 16–17, pp. 147–164.

Paszkiewicz, U. (2011). Inwentarze Biblioteki Ordynacji Zamojskiej przez ponad sześćdziesiąt lat uchodziły za spalone! In Cenne, bezcenne, utracone. No. 1 (66), pp. 21–23.

Rogov, A. I. (1969). Kirillicheskie rukopisi v knigokhranilishchakh Pol’shi [Cyrillic Manuscripts in the Book Depositories of Poland]. In Studia Źródłoznawcze. Vol. 14, pp. 153–167.

Sergii (Spasskii), archbishop. (1901). Polnyi mesyatseslov Vostoka [Full Menologium of the East]. Vladimir, Tipo-litografiya V. A. Parkova, vo Vladimire. 737 p.

Shchapov, Ya. N. (1976). Vostochnoslavyanskie i yuzhnoslavyanskie rukopisnye knigi v sobraniyakh Pol’skoi Narodnoi Respubliki v 2 ch. [East Slavic and South Slavic Handwritten Books in the Collections of the Republic of Poland. 2 Parts]. Моscow, S. n. Part 1. 161 p.

Smoleńska, B., Muszyńska, K. (1991). Katalog rękopisów. Ser. 3. Zbiory Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. Vol. 2. Rękopisy od XVI do XIX wieku (sygn. BOZ do 2050). Warszawa, Biblioteka Narodowa. 583 p.

Szczapow, J. N. (1975). Cyrylickie księgi rękopiśmienne ze zbioru Biblioteki Ordynacji Zamojskiej w Bibliotece Narodowej w Warszawie. In Rocznik Biblioteki Narodowej. Vol. 11, pp. 279–309.

Temchin, S. Yu. (2010). Issledovaniya po kirillo-mefodievistike i paleoslavistike [Research on Cyrillo-Methodius Studies and Palaeo-Slavic Studies]. Kraków, Scriptum. 305 p.

Zhukovskaya, L. P. (1968). Tipologiya rukopisei drevnerusskogo polnogo aprakosa XI–XIV vv. v svyazi s lingvisticheskim izucheniem ikh [A Typology of Manuscripts of the Old Russian Complete Aprakos of the 11th–14th Centuries in Connection with Their Linguistic Study]. In Vinogradov, V. V. (Ed.). Pamyatniki drevnerusskoi pis’mennosti. Yazyk i tekstologiya. Sbornik statei. Moscow, Nauka, pp. 199–332.

Zhukovskaya, L. P. (1976). Tekstologiya i yazyk drevneishikh slavyanskikh pamyatnikov [The Textology and Language of Ancient Slavic Works]. Moscow, Nauka. 369 p.

Загрузки

Опубликован

2021-12-22

Как цитировать

Szwed, Z., & Narloch, A. (2021). Отрывок месяцеслова Евангелия-апракоса из Польской национальной библиотеки. Quaestio Rossica, 9(4), 1355–1371. https://doi.org/10.15826/qr.2021.4.643

Выпуск

Раздел

Origines