Политический дискурс Речи Посполитой: методология и исследовательские перспективы
DOI:
https://doi.org/10.15826/qr.2020.4.537Ключевые слова:
Речь Посполитая; политический дискурс; политическая литература; политическая культура; аксиологияАннотация
В рецензии представлен анализ монографии Анны Гжеськовяк-Крвавич «Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów: pojęcia i idee» («Политический дискурс Речи Посполитой Обоих Народов: понятия и идеи»). В этой книге охарактеризованы главные понятия политического языка Речи Посполитой в 1569–1795 гг. Исследование основано на политической литературе – теоретических трактатах и сочинениях, затрагивающих актуальные вопросы политической жизни государства. Автором предпринята попытка создания собственного методологического подхода, заключающегося в описании политического дискурса Речи Посполитой при помощи анализа его основных понятий: «Речь Посполитая», «право», «свобода», «forma mixta» и «разделение властей», «согласие», «добродетель», «патриотизм», «давность». Отмечено, что понятия «суверенитет», «государство» и «собственность» играли небольшую роль в политическом дискурсе. Рецензентом высоко оцениваются широкий круг использованной автором литературы и уровень обобщений, благодаря чему рассматриваемая работа является удачным синтезом существующих в историографии наработок по данной проблематике. Указано на дальнейшие перспективы изучения данной проблематики, среди которых применение компаративистского подхода, рассмотрение контекста античной мысли, проблемы своеобразия политического языка в различных частях Речи Посполитой и эволюции политического дискурса, а также существенное расширение источниковой базы исследования.
Библиографические ссылки
Ambroziak, T. (2013). Rzeczpospolita w litewskich instrukcjach sejmikowych w latach 1587–1648. Próba analizy terminologicznej. In Czasopismo Prawno-Historyczne. T. 65. Z. 2, pp. 191–214.
Ambrozyak, T. (2016). Ponyatiinyi apparat seimikovykh istochnikov kontsa XVI – pervoi poloviny XVII veka kak proyavlenie politicheskoi kul’tury shlyakhty Velikogo knyazhestva Litovskogo [The Conceptual Apparatus of Diet Sources of the Late 16th – First Half of the 17th Centuries as a Manifestation of the Political Culture of the Gentry of the Grand Duchy of Lithuania]. In Slavyanovedenie. No. 2, pp. 51–63.
Bem-Wiśniewska, E. (1998). Funkcjonowanie nazwy Polska w języku czasów nowożytnych. Warszawa, DiG. 242 p.
Butterwick, R. (2005). Political Discourses of the Polish Revolution, 1788–1792. In English Historical Rev. Vol. 120. No. 487, pp. 695–731.
Butterwick-Pawlikowski, R. (2017). Koncepcja narodu w polskim dyskursie końca XVIII wieku. Rozważania nad Konstytucją 3 maja. In Adamski, Ł. (Ed.). O ziemię naszą, nie waszą. Ideowe aspekty procesów narodowotwórczych w Europie Środkowej i Wschodniej. Warszawa, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, pp. 135–151.
Galubovіch, V. (2006). Sproba semantychnaga analіzu panyatstsyaў: VKL – Rech Paspalіtaya – Aichyna – narod (pa materyyalakh soimіkavai dakumentatsyі polatskai shlyakhty pershai palovy XVII ct.) [An Attempt at a Semantic Analysis of Concepts: GDL – Commonwealth – Fatherland – Nation (with Reference to Diet Documentation of the Polotsk Gentry of the First Half of the 17th Century]. In Gerol’d-Litherland. No. 17, pp. 23–26.
Goslicii, L. (1568). De optimo senatore libri duo. Venetiis, Apud Iordanum Zilettum. 83 p.
Grześkowiak-Krwawicz, A. (2018). Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów : pojęcia i idee. Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. 451 s.
Mazur, K. (2006). W stronę integracji z Koroną: sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648. Warszawa, Neriton. 465 p.
Modrzewski, A. F. (2003). O poprawie Rzeczypospolitej : księgi czwore / ed. by M. Korolko. Piotrków Trybunalski, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie. 486 p.
Olszewski, H. (2002). Rzeczpospolita. Przyczynek do dziejów ideologii polityczno-prawnej w dawnej Polsce. In Olszewski, H. Sejm w dawnej Rzeczypospolitej: ustrój i idee w 2 t. Poznań, Printer. T. 2. Studia i rozprawy, pp. 7–16.
Opaliński, E. (1995). Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652: system parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie. Warszawa, Wydawnictwo Sejmowe. 344 p.
Orzechowski, S. (1972). Wybór pism / ed. by J. Starnawski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 641 p.
Orzechowski, S. (1984). Policyja Królestwa Polskiego na kształt Arystotelesowych Polityk wypisana i na świat dla dobra pospolitego trzema knihami wydana / ed. by J. Starnawski. Przemyśl, [Krajowa Agencja Wydawnicza w Rzeszowie]. 142 p.
Padalinski, U. (2013). Stanowisko szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec instytucji sejmu walnego w końcu XVI wieku. In Stroynowski, A (Ed.) Kultura parlamentarna epoki staropolskiej. Warszawa, DiG. 504 p.
Romaniuk, P. P. (2006). Pojęcie „Rzeczpospolita Litewska” w ruchu republikanckim na przełomie XVII i XVIII wieku. In Barok. T. 13. Z. 1 (25), pp. 31–40.
Rotundus, A. (2009). Rozmowa Polaka z Litwinem. In Stanisława Orzechowskiego i Augustyna Rotundusa debata o Rzeczypospolitej / ed. by K. Koehler. Kraków, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, WAM. 284 p.
Wisner, H. (2006). Rzeczypospolite szlachty litewskiej (schyłek wieku XVI – pierwsza połowa XVII wieku). In Barok. T. 13. Z. 1 (25), pp. 17–29.