A Fragment of a Menologium in a Lectionary Gospel from the National Library of Poland

Authors

DOI:

https://doi.org/10.15826/qr.2021.4.643

Keywords:

history of the Russian language, history of the Russian menologium, Church, 14th-сentury lectionary Gospel

Abstract

This article analyses a fragment of a menologium in the lectionary Gospel BOZ 154, a fourteenth-century Cyrillic work preserved in ten parchment sheets in the collection of the Zamojski Family Estate Library of the National Library in Warsaw. Until now, the monument has been cited only in catalogues of Cyrillic manuscripts kept in Polish archives and libraries. The authors of the article aim to introduce the document into scholarly circulation and disseminate knowledge about it. The discovery and examination of Cyrillic manuscripts found both in Russia and other countries has long been the task of researchers representing various scholarly disciplines. The article aims to provide a palaeographic description of a calendar fragment and characterise its contents. The research aims to reveal the Typicon that influenced the appearance of the menologium. The observations made reveal traces of the traditions of the Great Orthodox Church Typicon and the Studite Typicon. The article seek to place this fragment among calendars of this type, define a group of Gospels that, as regards holidays included there, are closest to it, and thus prepare a starting point for further research aimed at revealing a possible “relationship” with other works. This aim is achieved by comparing the contents of the fragment with the content of calendars discussed by O. V. Loseva in her extensive work Russian Menologia of the 11th–14th Centuries, which includes information about almost two hundred copies of Gospels, lectionaries, and liturgical collections. Comparative analysis makes it possible to select a group of calendars with a set of holidays which are similar to that included in the menologium under analysis. The article is accompanied by a list of holidays included in BOZ 154, together with data on evangelical pericopes for particular days.

Author Biographies

Zofia Szwed

PhD (Philology), Assistant, Adam Mickiewicz University in Poznań.

1, Wieniawski Str., 61-712, Poznań, Poland.

ORCID 0000-0002-4785-4797

z-szwed@amu.edu.pl

Andrzej Narloch

Dr. Hab. (Philology), Deputy Dean of the Faculty of Neophilology, Adam Mickiewicz University in Poznań.

1, Wieniawski Str., 61-712, Poznań, Poland.

ORCID 0000-0001-5225-289X

endrisz@amu.edu.pl

References

Ermoshin, A. V., Kuz‘min, S. I. (2019). Lektsionarnaya struktura sovremennogo russkogo bogosluzhebnogo Evangeliya i drevnerusskikh aprakosov (na materiale Kazanskogo Evangeliya XIV veka): sravnitel‘nyi analiz [The Lectionary Structure of the Modern Russian Liturgical Gospel and Old Russian Lectionaries (with Reference to the Kazan Gospel of the 14th Century): A Comparative Analysis]. In Kul’tura i tsivilizatsiya. Vol. 9. No. 6А, pp. 104–114. DOI 10.34670/AR.2020.46.6.012.

Garzaniti, M. (2001). Die altslavische Version der Evangelien. Forschungsgeschichte und zeitgenössische Forschung. Köln, Weimar, Wien, Böhlau Verlag. 801 S.

Józef Tomasz Przyborowski. (N. d.). In Internetowy Polski Słownik Biograficzny [website]. URL: https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-tomasz-przyborowski-1823-1896-filolog-historyk-bibliotekarz (accessed: 18.02.2021).

Kaliszuk, J., Szyller, S. (2012). Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Bibloteki Narodowej. Warszawa, Biblioteka Narodowa. 296 p.

Kaszlej, A. (1991). Rękopisy cyrylickie w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. In Bułhak, H., Lichański, J. Z. (Eds.). Prace badawcze i bibliograficzne nad zbiorami rzadkich i cennych książek i dokumentów: materiały z seminarium polsko-radzieckiego Warszawa 8–10 października 1985. Warszawa, Biblioteka Narodowa, pp. 77–86, 180–190.

Kocówna, B., Muszyńska, K. (1967). Inwentarz rękopisów Biblioteki Ordynacji Zamojskiej sygn. 1–2051. Warszawa, Biblioteka Narodowa. 148 p.

Korzon Tadeusz. (N. d.). In Encyklopedia PWN [website]. URL: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Korzon-Tadeusz;3926067.html (accessed: 18.02.2021).

Loseva, O. V. (2001a). Periodizatsiya drevnerusskikh mesyatseslovov XI–XIV vv. [Periodisation of Russian Menologia of the 11th–14th Centuries]. In Drevnyaya Rus’. No. 4, pp. 15–36.

Loseva, O. V. (2001b). Russkie mesyatseslovy XI–XIV vekov [Russian Menologia of the 11th–14th Centuries]. Moscow, Pamyatniki istoricheskoi mysli. 420 p.

Naumow, A., Kaszlej, A. (2004). Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce. Katalog. Kraków, Scriptum. 572 p.

Ostapczuk, J. (2013). Cerkiewnosłowiańskie rękopisy Ewangelii w Polsce. In Wojciechowska, K., Konacha, W. (Eds.). Ku Słowu, ku Kościołowi, ku światu. Warszawa, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, pp. 197–229.

Ostapczuk, J. (2016). Menologion kijowskiego ewangeliarza pełnego z 1707 roku (uwagi wstępne na przykładzie miesiąca wrzesień). In Elpis. Vol. 18, pp. 65–73. DOI 10.15290/elpis.2016.18.08.

Ostapczuk, J. (2017). Neizvestnyi pergamennyi otryvok kirillicheskogo Evangeliya aprakos polnogo iz biblioteki Dukhovnoi seminarii Gosianum v Ol’shtyne [An Unknown Parchment Fragment of the Cyrillic Gospel (Full Lectionary) from the Seminary’s Library in Olsztyn]. In Scripta & e-Scripta. Vol. 16–17, pp. 147–164.

Paszkiewicz, U. (2011). Inwentarze Biblioteki Ordynacji Zamojskiej przez ponad sześćdziesiąt lat uchodziły za spalone! In Cenne, bezcenne, utracone. No. 1 (66), pp. 21–23.

Rogov, A. I. (1969). Kirillicheskie rukopisi v knigokhranilishchakh Pol’shi [Cyrillic Manuscripts in the Book Depositories of Poland]. In Studia Źródłoznawcze. Vol. 14, pp. 153–167.

Sergii (Spasskii), archbishop. (1901). Polnyi mesyatseslov Vostoka [Full Menologium of the East]. Vladimir, Tipo-litografiya V. A. Parkova, vo Vladimire. 737 p.

Shchapov, Ya. N. (1976). Vostochnoslavyanskie i yuzhnoslavyanskie rukopisnye knigi v sobraniyakh Pol’skoi Narodnoi Respubliki v 2 ch. [East Slavic and South Slavic Handwritten Books in the Collections of the Republic of Poland. 2 Parts]. Моscow, S. n. Part 1. 161 p.

Smoleńska, B., Muszyńska, K. (1991). Katalog rękopisów. Ser. 3. Zbiory Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. Vol. 2. Rękopisy od XVI do XIX wieku (sygn. BOZ do 2050). Warszawa, Biblioteka Narodowa. 583 p.

Szczapow, J. N. (1975). Cyrylickie księgi rękopiśmienne ze zbioru Biblioteki Ordynacji Zamojskiej w Bibliotece Narodowej w Warszawie. In Rocznik Biblioteki Narodowej. Vol. 11, pp. 279–309.

Temchin, S. Yu. (2010). Issledovaniya po kirillo-mefodievistike i paleoslavistike [Research on Cyrillo-Methodius Studies and Palaeo-Slavic Studies]. Kraków, Scriptum. 305 p.

Zhukovskaya, L. P. (1968). Tipologiya rukopisei drevnerusskogo polnogo aprakosa XI–XIV vv. v svyazi s lingvisticheskim izucheniem ikh [A Typology of Manuscripts of the Old Russian Complete Aprakos of the 11th–14th Centuries in Connection with Their Linguistic Study]. In Vinogradov, V. V. (Ed.). Pamyatniki drevnerusskoi pis’mennosti. Yazyk i tekstologiya. Sbornik statei. Moscow, Nauka, pp. 199–332.

Zhukovskaya, L. P. (1976). Tekstologiya i yazyk drevneishikh slavyanskikh pamyatnikov [The Textology and Language of Ancient Slavic Works]. Moscow, Nauka. 369 p.

Published

2021-12-22

How to Cite

Szwed, Z., & Narloch, A. (2021). A Fragment of a Menologium in a Lectionary Gospel from the National Library of Poland. Quaestio Rossica, 9(4), 1355–1371. https://doi.org/10.15826/qr.2021.4.643

Issue

Section

Origines